Według badania “Świadomość prawna Polaków” przeprowadzonego w 2019 roku przez Naczelną Radę Adwokacką aż 19% osób, które zrezygnowały z dochodzenia swoich praw przed sądem, zrobiło to z obawy przed kosztami takiego postępowania.
Perspektywa konieczności opłacenia kosztów sądowych może wydawać się przytłaczająca, wszak obejmują one nie tylko opłaty przypisane do poszczególnych czynności w procesie, ale również wydatki związane np. z przeprowadzeniem dowodów.
Być może jednak mniej osób poddawałoby się w walce o swoje prawa, gdyby wiedziało, że ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje odpowiednie zwolnienia. Z tego artykułu dowiesz się, kto i w jakich okolicznościach może zostać zwolniony od kosztów sądowych.
Osoby z mocy ustawy zwolnione od kosztów sądowych
Art. 96 ust. 1 u.k.s.c. wylicza osoby, które zwolnione są od kosztów sądowych w sprawach cywilnych z mocy prawa i nie muszą składać w tym celu żadnego dodatkowego wniosku. Należą do nich m. in.:
- Strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz związanych z nimi roszczeń;
- Strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych;
- Strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów;
- Strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone;
- Pracownik, który wnosi powództwo albo składa wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;
- Strona, która wnosi odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;
- Strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego;
- Osoba ubezwłasnowolniona w sprawach o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia;
- Osoba dotknięta przemocą w rodzinie w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania.
Za osoby ustawowo zwolnione od kosztów sądowych wszelkie opłaty i wydatki uiszcza tymczasowo Skarb Państwa.
Zwolnienie od kosztów przed sąd
Osoby fizyczne mogą również złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli nie są stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi je na taki uszczerbek. Wniosek może przyjąć formę pisemną lub zostać złożony ustnie do protokołu. Powinno się dołączyć do niego oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
Osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej mogą wnioskować o zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.
Sąd może zwolnić stronę od ponoszenia kosztów w całości lub w części. W tym drugim przypadku może oznaczać to zwolnienie od poniesienia ułamkowej lub procentowej części kosztów, określonej ich kwoty albo niektórych opłat i wydatków.
Końcowe rozstrzygnięcie o kosztach sądowych
Zasadą jest, że strona, która przegrała spór musi pokryć koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego strony wygrywającej. Zgodnie z art. 108 u.k.s.c. zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.
Oczywiście takie rozwiązanie nie byłoby słuszne w każdym przypadku, dlatego swoistą furtkę pozostawia sądowi art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego. W jego świetle w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
Koszty sądowe w prawie medycznym
Postępowania cywilne z zakresu prawa medycznego dotyczą zazwyczaj błędów w sztuce lekarskiej. Pozwy te obejmują często skomplikowane przypadki i domagają się wysokich odszkodowań, a co za tym idzie wiążą się z wysokimi kosztami sądowymi.
Nie każdy pacjent pokrzywdzony złą decyzją lekarza może pozwolić sobie na pokrycie tak dużych kwot. Dlatego przed wytoczeniem powództwa warto skonsultować się z prawnikiem doskonale znającym się na prawie medycznym, by zweryfikować zasadność pozwu, ocenić prawdopodobieństwo uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych i poznać alternatywne możliwości zakończenia sporu z placówką medyczną.
Kancelaria prawa medycznego Wegner Kostka oferuje profesjonalną pomoc pacjentom i ich rodzinom w walce o odszkodowanie z tytułu kosztownych błędów i niedopatrzeń lekarzy. Tworzący ją eksperci mogą pochwalić się wieloletnim doświadczeniem w reprezentowaniu klientów w tego typu sporach. Ponieważ znają specyfikę postępowania w prawie medycznym zarówno od strony pacjenta, jak i podmiotów leczniczych, doradzą jak najszybciej i najkorzystniej zakończyć spór bez ponoszenia nadmiernych nakładów finansowych.
